Pao Zhi - η αλχημική μεταμόρφωση των βοτάνων

Ελευθερία Μαντζώρου, καθηγήτρια μάλαξης και φυτοθεραπείας

Το Pao Zhi είναι η αρχαία κινεζική τεχνική του μετασχηματισμού της γεύσης, των ενεργειακών ιδιοτήτων, αλλά και της «κατεύθυνσης» των φαρμακευτικών βοτάνων, μέσω ειδικών επεξεργασιών. Αυτές οι επεξεργασίες είναι παρόμοιες με την μαγειρική, μιας και εκεί τα τρόφιμα μετασχηματίζονται, προκειμένου να αφομοιωθούν.  Κατάγεται από αρχαίες Ταοϊστικές αλχημικές πρακτικές και εφαρμόζεται μέχρι σήμερα.
​

Το Pao Zhi κατάγεται από αρχαίες Ταοϊστικές αλχημικές πρακτικές. Καρφιτσώστε το αφισάκι στο Pinterest.

Το Pao Zhi εφαρμόζεται συστηματικά σε βότανα που είναι τοξικά, όπως Fu Zi (Aconitum carmichaeli) ή το Ban Xia (Rhizoma Pinelliae ternatae) ώστε να καταστούν ασφαλή για χρήση (συγκεκριμένα, υφίστανται επεξεργασία με χυμό τζίντζερ). Ωστόσο, εφαρμόζεται και σε άλλα βότανα που είναι απόλυτα ασφαλή, προκειμένου να τροποποιηθούν οι ιδιότητές τους. 

Δείτε ένα βίντεο με την παραδοσιακή επεξεργασία του άκρως τοξικού βοτάνου ακόνιτο (Fu Zi). Αυτή η επεξεργασία το καθιστά ασφαλές.

Τεχνικές επεξεργασίας

Μία από τις πιο κοινές μεθόδους μετασχηματισμού είναι το τηγάνισμα, είτε χωρίς επιπλέον ουσίες, είτε με μία ή περισσότερες φαρμακευτικές ουσίες. Αυτό το τηγάνισμα, αλλάζει την ενέργεια και την δράση του βοτάνου. Τα ακόλουθα παραδείγματα απεικονίζει πώς Pao Zhi μπορεί να επηρεάσει τη γεύση, τις δράσεις και αντίστοιχα όργανα:

• Το τηγάνισμα με ρύζι (Mi Chao), ένα δημητριακό με γλυκιά γεύση και ουδέτερη ενέργεια, βοηθά στην εξάλειψη της περιττής βλέννας από τον πεπτικό σωλήνα («Υγρασία» στην Κινέζικη ιατρική). Κλασικά, εφαρμόζεται στο Dang Shen (Codonopsis). ​
• Το μέλι είναι μία ουσία με γλυκιά γεύση και κάπως ψυχρή ενέργεια, αλλά όταν θερμαίνεται η ενέργειά του γίνεται πιο θερμή (αυτό βέβαια εξαρτάται και από τον τύπο του μελιού, π.χ. αν είναι θυμαρίσιο, ελάτου κτλ.). Αυτή η διαδικασία καθιστά ένα βότανο πιο τονωτικό και κάπως πιο εφυγραντικό. Καλείται Zhi στην Κινέζικη ιατρική. Ένα κλασικό βότανο στο οποίο εφαρμόζεται αυτή η διαδικασία, είναι το Gan Cao (γλυκόριζα).​

​

Η επεξεργασία του βοτάνου με μέλι, το καθιστά πιο τονωτικό και πιο εφυγραντικό.

• Το αλάτι είναι μια ψυχρή ουσία, η οποία κατευθύνει την δράση ενός βοτάνου στα νεφρά. Το χρησιμοποιούμε κυρίως όταν θέλουμε να διαλύσουμε σκληρούς όγκους στο σώμα. Εν γένει, το αλάτι αναμιγνύεται σε νερό, έπειτα τα βότανα εμβαπτίζονται στο διάλυμα και τέλος τηγανίζονται ώσπου να απορροφηθεί το υγρό.  Ένα παράδειγμα αυτής της διαδικασίας είναι με Xuan Shen (σκροφουλάρια), για οζίδια θυρεοειδούς. 
• Το ξύδι (ρύζι) έχει θερμή,  ξινή και πικρή γεύση, και κατευθύνει την δράση των βοτάνων προς το ήπαρ. Από την άλλη, το κρασί είναι όξινο και έχει γλυκιά γεύση. Και αυτό είναι θερμαντικό, και χρησιμοποιείται κυρίως όταν θέλουμε να εστιάσουμε την επίδραση της συνταγής στην αποσυμφόρηση του κυκλοφορικού συστήματος.

Άλλες θερμικές επεξεργασίες είναι η duan, στην οποία το βότανο εκτίθεται απευθείας σε φλόγα, το στεγνό ψήσιμο (bei) και το φούρνισμα σε στάχτες (wei) ώσπου να μαυρίσει το βότανο. Φυσικά, υπάρχουν πολλές ακόμα τεχνικές επεξεργασίας, καθεμιά με συγκεκριμένο στόχο. 

Όταν ένα κινέζικο βότανο υφίσταται μια τέτοια επεξεργασία, προστίθεται πριν το όνομά του το αντίστοιχο πρόθεμα. Π.χ. η φρυγανισμένη σε μέλι γλυκόριζα αναγράφεται Zhi Gan Cao.

Συγκρίνετε μόνοι σας την θερμική φύση της λιαστής τομάτας, με αυτή της νωπής.

​Πειραματιστείτε

Η αποξήρανση των βοτάνων είναι κι αυτή μια μορφή Pao Zhi. Δοκιμάστε και μόνοι σας να βιώσετε πώς αλλάζει η επίδραση ενός βοτάνου.

• Συγκρίνετε την ωμή με την λιαστή ντομάτα. Είναι κάποιο από τα δύο τρόφιμα πιο δροσιστικό; Υπάρχει κάποια εκδοχή της ντομάτας που προτιμάτε όταν κάνει κρύο – π.χ. τους χειμερινούς μήνες;
• Δοκιμάστε το ίδιο και με ένα αρωματικό βότανο, όπως ο βασιλικός. Συγκρίνετε την επίδραση του νωπού φυτού με εκείνη του αποξηραμένου. 

Αυτές οι επεξεργασίες θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν και σε Ελληνικά βότανα, ή και σε βότανα που χρησιμοποιούνται στην Δυτική βοτανοθεραπεία που είναι ενδημικά της Αμερικανικής ηπείρου. Ασφαλώς, η χρήση αυτών των τεχνικών προϋποθέτει άριστη κατάρτιση στην τέχνη της βοτανοθεραπείας. 

Για εκπαίδευση στην βοτανοθεραπεία, δείτε εδώ.

To παρόν κείμενο έχει κατοχυρωμένα πνευματικά δικαιώματα, και η αναπαραγωγή του απαγορεύεται χωρίς την παράθεση του συνδέσμου (link) και του ονόματος του συγγραφέα. Όροι χρήσης.

Για να γραφτείτε στο newsletter μας, συμπληρώστε το email σας στην παρακάτω φόρμα.

Πηγές:

• Dan Bensky, Chinese Materia Medica
• Philippe Sionneau, Pao Zhi: An Introduction to the Use of Processed Chinese Medicinals
• Celebrating Gaia's Herbal Gifts - Blog

---