Ελευθερία Μαντζώρου - καθηγήτρια Ταϊλανδέζικου μασάζ
Ακολουθούν λίγα λόγια για την ζωή του Τζίβακα, του «πατέρα» του Thai Massage. Σας παραθέτω την περίληψη ενός κεφαλαίου από ένα παλιό βιρμανικό χειρόγραφο (A Life of the Buddha, Folio Society) που αναφέρεται στην ζωή του Βούδα, το οποίο μεταφράστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. «... Τον καιρό του Βούδα, στην επαρχία Ρατζαγκάχα ζούσε μια νεαρή εταίρα, πανέμορφη και πανέξυπνη. Ήταν ιδιαίτερα φημισμένη και δημοφιλής. Ο γιος του βασιλιά την επισκεπτόταν πολύ συχνά, με αποτέλεσμα να μείνει έγκυος. Όταν η εταίρα συνειδητοποίησε ότι κυοφορούσε ένα παιδί από τον πρίγκιπα, σκέφτηκε πως αν αυτό μαθευόταν η φήμη της θα καταστρεφόταν, κι έτσι αποφάσισε να κάνει την άρρωστη και να σταματήσει να δέχεται πελάτες. Μετά από εννέα μήνες έφερε στον κόσμο έναν γιο. Τότε φώναξε μια υπηρέτρια και την διέταξε να πετάξει το βρέφος πίσω από τα τείχη της πόλης, στον σκουπιδότοπο. Η υπηρέτρια υπάκουσε. Το επόμενο πρωινό, καθώς ο πρίγκιπας επέστρεφε στο παλάτι πολύ νωρίς, παρατήρησε έναν μεγάλο αριθμό κορακιών στο σημείο όπου βρισκόταν το εγκαταλελειμμένο βρέφος. Ο πρίγκιπας διέταξε έναν υπηρέτη να πάει και να δει για ποιον λόγο τα κοράκια είχαν συγκεντρωθεί στο συγκεκριμένο σημείο. Ο υπηρέτης πήγε και είπε στον πρίγκιπα, «Είναι ένα βρέφος, κύριε». Όταν διαπιστώθηκε πως ήταν ακόμα ζωντανό, ο πρίγκιπας το πήρε στο παλάτι και προσέλαβε μια τροφό. Επειδή ο πρίγκιπας είχε ρωτήσει αν το παιδί ήταν ζωντανό, και χάρη στην αντοχή του, το παιδί ονομάστηκε Τζίβακα (από την ρίζα jive που σημαίνει «ζωή»). Τζίβακα, «πατέρας» του Thai Massage Το παιδί μεγάλωνε γρήγορα και σύντομα φάνηκε πως ήταν χαρισματικό. Όταν μεγάλωσε αρκετά ώστε να παίζει με άλλα παιδιά, τα άλλα παιδιά τον αποκαλούσαν «το αγόρι χωρίς πατέρα ή μητέρα». Στις εορταστικές περιστάσεις, τα παιδιά έπαιρναν δώρα από τους γονείς τους. Ωστόσο, ο Τζίβακα δεν έπαιρνε κανένα δώρο και αναρωτιόταν γιατί δεν είχε φίλους. Ρώτησε λοιπόν τον πατέρα του, «Ποιοι είναι οι γονείς μου;» Ο πρίγκιπας απάντησε, «Δεν γνωρίζω την μητέρα σου. Σε έχω υιοθετήσει, κι επομένως είσαι γιος μου». Μετά από λίγα χρόνια, ο Τζίβακα κατάλαβε πως έπρεπε να βρει μια δουλειά. Σκέφτηκε πως αν μάθαινε να φροντίζει άλογα ή ελέφαντες, θα αναγκαζόταν να χτυπάει τα ζώα. «Ωστόσο», σκέφτηκε, «αν γίνω γιατρός, θα μετατραπώ σε πηγή ανακούφισης για τους άλλους. Θα γίνω λοιπόν γιατρός». Ο Τζίβακα, πριν από πολλές ζωές, πριν από 100.000 εποχές, έχοντας δει έναν γιατρό που φρόντιζε τον Βούδα εκείνης της εποχής, προσευχήθηκε να γίνει ο ίδιος γιατρός ενός μελλοντικού Βούδα σε μια άλλη ζωή. Χάρη σε αυτή την προσευχή του, ένιωθε τώρα αυτή την έλξη προς το ιατρικό επάγγελμα. Ο Τζίβακα έμαθε, από κάποιους εμπόρους που είχαν έρθει στην αυλή του βασιλιά, για έναν μεγάλο γιατρό, του οποίου η φήμη είχε φτάσει στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Χωρίς να ενημερώσει τον πατέρα του, έφυγε μαζί με τους εμπόρους, από τους οποίους ζήτησε να τον οδηγήσουν στον ξακουστό γιατρό. Ο μέγας θεραπευτής τον δέχτηκε να μελετήσει κοντά του και σύντομα ο Τζίβακα απέκτησε άρτια γνώση της ιατρικής επιστήμης. Η δε μνήμη και αντίληψή του ήταν εξαιρετικές: αυτά που άλλοι χρειάζονταν δεκαέξι χρόνια για να μάθουν, αυτός τα κατανόησε πλήρως μέσα σε επτά μήνες. Ο Τζίβακα ζήτησε από τον δάσκαλό του να τον αφήσει να φύγει πριν ολοκληρωθεί ο απαιτούμενος χρόνος των 16 ετών. Ο δάσκαλός του, ξέροντας πως είχε μάθει όλα όσα είχε να του διδάξει, αλλά και ότι είχε βοηθηθεί από τους ντέβα στις σπουδές του χάρη στην επιθυμία του να γίνει ο ιατρός του Βούδα, αποφάσισε να τον υποβάλλει σε μια δοκιμασία. Του είπε, «Τζίβακα, φύγε για τέσσερις ημέρες και ταξίδεψε σε ακτίνα δώδεκα μιλίων γύρω από την πόλη, και φέρε μου δείγματα από όλα τα είδη δέντρων που δεν έχουν θεραπευτικές ιδιότητες». Ο Τζίβακα έψαξε, αλλά δεν βρήκε κανένα δέντρο που να μην έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Επέστρεψε και ενημέρωσε τον δάσκαλό του σχετικά με το πόρισμά του. Τότε ο δάσκαλός του του έδωσε συγχαρητήρια και δήλωσε πως ο μαθητής του κατείχε τέλεια την ιατρική επιστήμη. Του έδωσε λοιπόν την άδεια να φύγει. Ο Τζίβακα άρχισε να ταξιδεύει και άκουσε για την γυναίκα ενός πλούσιου εμπόρου που είχε μια αρρώστια στο κρανίο της επί επτά χρόνια. Παρότι η γυναίκα είχε καλέσει τους μεγαλύτερους γιατρούς, εκείνοι μόνον έπαιρναν τον χρυσό και το ασήμι της, δίχως να την θεραπεύσουν. Πήγε λοιπόν στο σπίτι αυτής της γυναίκας, και στην είσοδο ενημέρωσε τον υπηρέτη ότι είχε έρθει να δει την αφέντρα του. Όταν εκείνη πληροφορήθηκε πως ο άντρας που βρισκόταν στην πόρτα φαινόταν νεαρός και άπειρος, είπε στον υπηρέτη της, «Όλοι οι έμπειροι και μεγάλοι γιατροί δεν κατάφεραν να με θεραπεύσουν, τι μπορεί να κάνει τούτος δω;» Ο υπηρέτης επέστρεψε και είπε στον Τζίβακα την απάντηση της αφέντρας του. Ο Τζίβακα απάντησε πως δεν θα δεχόταν καμία αμοιβή μέχρις ότου η γυναίκα θεραπευόταν. Τότε η γυναίκα δέχτηκε. Ο Τζίβακα έφτιαξε ένα σκεύασμα από βούτυρο, στο οποίο ανάμιξε πολλά βότανα. Η γυναίκα έγινε καλά μετά από μια μόνο λήψη. Εκείνη και οι συγγενείς της αντάμειψαν τον Τζίβακα πλουσιοπάροχα: του έδωσαν δεκαέξι χιλιάδες χρυσά νομίσματα, καθώς και υπηρέτες, άλογα και άρματα. Ο Τζίβακα κατόπιν επέστρεψε στο παλάτι του πατέρα του, στον οποίο πρόσφερε τα πρώτα του κέρδη από την άσκηση της ιατρικής. Ο πατέρας του εκτίμησε πολύ την ευγνωμοσύνη του και τον άφησε να τα κρατήσει όλα. Κατόπιν ο Τζίβακα θεράπευσε τον βασιλιά και παππού του από τις αιμορροΐδες από τις οποίες υπέφερε. Ο βασιλιάς ικανοποιήθηκε και πρόσφερε στον Τζίβακα τα κοσμήματα των 500 παλλακίδων του. Ο Τζίβακα σκέφτηκε πως αν αρνούνταν να πάρει αυτά τα κοσμήματα, θα τον καλούσαν συχνά στο παλάτι και θα γινόταν ο προσωπικός ιατρός του βασιλιά. Επιπλέον, οι γυναίκες θα στεναχωριόνταν πολύ. Αρνήθηκε λοιπόν να πάρει τα κοσμήματα, λέγοντας, «Αυτή η περιουσία ανήκει τις γιαγιάδες μου, δεν είναι σωστό να την πάρω. Ο βασιλιάς ας θυμάται μόνον την εξυπηρέτηση που του έκανα, αυτό αρκεί». Ο βασιλιάς ευχαριστήθηκε πολύ με την στάση που κράτησε ο Τζίβακα και τον αντάμειψε με έναν κήπο με δέντρα μάνγκο, ένα χωριό και άλλα πλούσια δώρα. Κατόπιν του είπε: «Από εδώ και στο εξής, θα είσαι ο προσωπικός μου γιατρός και ο γιατρός των παλλακίδων και των ιερέων μου». Ο Τζίβακα συμφώνησε. Σε μια άλλη ιστορία, ο Τζίβακα καλείται να θεραπεύσει έναν άντρα που πάσχει στο κρανίο από μια σοβαρή ασθένεια άγνωστης αιτιολογίας. Οι άλλοι γιατροί του έδιναν πέντε ημέρες ζωής. Όταν ο Τζίβακα συνάντησε τον άντρα, τον ρώτησε, «Τι θα μου δώσεις αν σε θεραπεύσω;» Ο άρρωστος άντρας απάντησε, «Όλη μου η περιουσία θα είναι δική σου, και εγώ θα γίνω σκλάβος σου». Κατόπιν ο Τζίβακα τον ρώτησε αν μπορούσε να παραμείνει ξαπλωμένος στο ένα πλευρό επί επτά μήνες, και ο άντρας απάντησε ότι μπορούσε. Ο Τζίβακα τον ρώτησε αν μπορούσε να παραμείνει ξαπλωμένος ανάσκελα επί επτά μήνες, και ο άντρας απάντησε ότι μπορούσε. Τότε ο Τζίβακα τον έδεσε σε ένα κρεβάτι, άνοιξε το κρανίο του κι έβγαλε από μέσα δυο σκουλήκια. Κατόπιν έκλεισε την πληγή και άπλωσε μια θεραπευτική κρέμα. Όταν ο άντρας ξύπνησε, ο Τζίβακα τον έβαλε να ξαπλώσει στο ένα πλευρό. Μετά από επτά ημέρες, ο άντρας είπε, «Γιατρέ, δεν μπορώ να μείνω άλλο έτσι ξαπλωμένος». Ο Τζίβακα απάντησε, «Ναι, αλλά συμφώνησες να το κάνεις, έτσι δεν είναι;» «Όντως», απάντησε ο άντρας, «αλλά αν μείνω ξαπλωμένος σε αυτή την στάση για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι βέβαιο πως θα πεθάνω». Ο Τζίβακα είπε, «Τότε μείνε ξαπλωμένος μπρούμυτα για επτά μήνες». Μετά από επτά ημέρες, ο ασθενής είπε, «Γιατρέ, δεν μπορώ να κάτσω έτσι για επτά μήνες». «Τότε ξάπλωσε ανάσκελα για επτά μήνες». Μετά από άλλες επτά ημέρες, ο άντρας είπε, «Γιατρέ, δεν είναι δυνατόν να κάτσω έτσι για επτά μήνες, θα πεθάνω». Ο Τζίβακα απάντησε, «Δεν χρειάζεται. Ήξερα πως θα ήσουν καλά μετά από τρεις φορές από επτά ημέρες. Τώρα σήκω πάνω, είσαι καλά. Και τώρα μπορείς να μου δώσεις την αμοιβή μου. Δεν θέλω να μου δώσεις όλα σου τα υπάρχοντα, ούτε σε θέλω για σκλάβο μου. Απλώς δώσε στον βασιλιά της Ρατζαγκάχα εκατό χιλιάδες νομίσματα, κι άλλα εκατό χιλιάδες σε εμένα». Κι έτσι έγινε. Σε μια άλλη ιστορία, ο Τζίβακα καλείται να πάει στην Μπενάρες για να θεραπεύσει τον γιο ενός πάμπλουτου άντρα. Όταν ο Τζίβακα εξέτασε τον νεαρό άντρα, διέταξε να στηθεί ένα μεγάλο παραβάν και έδεσε τον ασθενή σε έναν στύλο. Κατόπιν, παρουσία της γυναίκας του ασθενή, άνοιξε την κοιλιά του ασθενή, έβγαλε έξω τα έντερά του και δείχνοντάς τα είπε, «Κοίτα από τι έπασχε ο σύζυγός σου. Εξαιτίας αυτών των κόμπων δεν μπορεί να πέψει την τροφή του, ούτε και να αφοδεύσει». Αφού ίσιωσε τα έντερα, τα ξανάβαλε στην θέση τους, έκλεισε το άνοιγμα και άλειψε την πληγή με μια θεραπευτική αλοιφή. Σύντομα ο άντρας έχαιρε άκρας υγείας. Έδωσε στον γιατρό δεκαέξι χιλιάδες νομίσματα, ο οποίος κατόπιν επέστρεψε στο παλάτι. Ο βασιλιάς μιας γειτονικής επαρχίας ήταν πολύ άρρωστός, και οι γιατροί του δεν μπορούσαν να τον θεραπεύσουν, παρά μόνο έπαιρναν τον χρυσό και το ασήμι του. Ο βασιλιάς έστειλε ένα μήνυμα στον βασιλιά της Ρατζαγκάχα, τον παππού του Τζίβακα, ζητώντας να στείλει τον Τζίβακα να τον βοηθήσει. Όταν ο βασιλιάς πήρε το μήνυμα, έστειλε τον Τζίβακα. Ο γιατρός εξέτασε τον βασιλιά και είπε, «Ω βασιλιά, πρέπει να ετοιμάσω ένα σκεύασμα που θα περιέχει βούτυρο, θα μπορέσεις να το πάρεις;» Ο βασιλιάς απάντησε, «Απεχθάνομαι το βούτυρο. Αν μπορείς να με θεραπεύσεις χωρίς να μου δώσεις βούτυρο, σε παρακαλώ κάντο». Ο βασιλιάς είχε δηλητηριαστεί από έναν σκορπιό, και επειδή το βούτυρο θα εξουδετέρωνε το δηλητήριο, ο Τζίβακα έπρεπε να του το δώσει. Όταν όμως συνειδητοποίησε την απέχθεια που έτρεφε ο βασιλιάς για το βούτυρο, σκέφτηκε, «Πρέπει να ετοιμάσω το σκεύασμα με τέτοιο τρόπο ώστε ο βασιλιάς να μην καταλάβει ότι περιέχει βούτυρο. Το φάρμακο πρέπει να έχει γεύση και χυμούς λουλουδιών. Μολαταύτα, όταν ο βασιλιάς πάρει το φάρμακο, ο άνεμος θα υψωθεί από το στομάχι του, θα γευτεί το βούτυρο και θυμώσει πολύ. Πρέπει να ετοιμάσω την απόδρασή μου, διαφορετικά θα με σκοτώσει». Κατόπιν ο γιατρός πήγε στον βασιλιά και είπε, «Εμείς οι γιατροί οφείλουμε να πηγαίνουμε συχνά στα βουνά και να μαζεύουμε βότανα. Επομένως, δώσε διαταγή να μου δώσουν ένα άλογο ή έναν ελέφαντα, και να ανοίξουν οι πύλες, όποτε το θελήσω». Ο βασιλιάς δέχτηκε. Όταν ο Τζίβακα ετοίμασε το φάρμακο, πήγε στον βασιλιά και είπε, «Μεγαλειότατε, παρακαλώ πιείτε αυτόν τον χυμό ανθέων». Όταν ο βασιλιάς ήπιε το φάρμακο, ο γιατρός πήγε στον στάβλο, καβάλησε έναν ελέφαντα και έφυγε γρήγορα από την πόλη. Όταν ο άνεμος υψώθηκε από το στομάχι του βασιλιά, κατάλαβε πως είχε πάρει βούτυρο. «Αυτός ο ελεεινός γιατρός μου έδωσε βούτυρο, συλλάβετέ τον», φώναξε. Οι υπηρέτες είπαν, «Ω, βασιλιά, έχει φύγει από την πόλη, καβάλα σ’ έναν ελέφαντα». Τότε ο βασιλιάς κάλεσε έναν υπηρέτη του που μπορούσε να ταξιδεύει 720 μίλια την ημέρα και του είπε, «Πήγαινε να τον πιάσεις. Όμως πρόσεχε, είναι πανούργος. Αν σου προσφέρει να φας ή να πιεις οτιδήποτε, αρνήσου». Ο υπηρέτης ακολούθησε τον Τζίβακα και τον έπιασε καθώς έτρωγε το πρωινό του. Του είπε, «Έρχομαι από τον βασιλιά. Πρέπει να επιστρέψεις στην πόλη». Ο Τζίβακα απάντησε, «Περίμενε λιγάκι. Ακόμα δεν έχω φάει το πρωινό μου. Παρεμπιπτόντως, να σου προσφέρω λίγο;» Ο υπηρέτης απάντησε, «Δεν πεινάω, και ο βασιλιάς είπε να μην πάρω τίποτα από τα χέρια σου». Τότε ο Τζίβακα πήρε ένα φρούτο, έχωσε σβέλτα στη σάρκα του ένα βότανο και το χώρισε στα δυο. Έφαγε ένα κομμάτι και πρόσφερε το υπόλοιπο στον υπηρέτη. Ο υπηρέτης σκέφτηκε, «Αφού ο ίδιος έφαγε ένα κομμάτι, μάλλον είναι ασφαλές να φάω κι εγώ». Μόλις ο υπηρέτης έφαγε το φρούτο, τον έπιασε μια τόσο βίαιη διαρροϊκή κένωση που φοβήθηκε πως θα πέθαινε και είπε, «Γιατρέ, θα ζήσω;» Ο Τζίβακα απάντησε, «Φίλε μου μην φοβάσαι, σύντομα θα είσαι καλά. Ο βασιλιάς σου είναι πολύ οξύθυμος και δεν πρόκειται να επιστρέψω. Αν επιστρέψω, ξέρω πως μπορεί κάλλιστα να με σκοτώσει. Πάρε τον ελέφαντά σου κι επέστρεψε στην πόλη». Όταν ο Τζίβακα επέστρεψε στην Ρατζαγκάχα, διηγήθηκε στον βασιλιά την όλη ιστορία. Ο βασιλιάς απάντησε, «Έπραξες συνετά που δεν επέστρεψες, είναι πολύ οξύθυμος και θα σε είχε σκοτώσει». Όταν ο άρρωστος βασιλιάς ανάρρωσε, έστειλε μήνυμα στον γιατρό λέγοντας, «Έλα και θα ανταμείψω δεόντως για όλες σου τις υπηρεσίες». Ο γιατρός απάντησε πως το μόνο που ήθελε είναι να θυμάται ο βασιλιάς την εξυπηρέτηση που του είχε προσφέρει, και ότι δεν θα πήγαινε να τον δει. Μετά από αυτό, ο βασιλιάς έστειλε στον γιατρό δυο χιτώνες μεγάλης αξίας. Όταν οι χιτώνες έφτασαν στα χέρια του γιατρού, σκέφτηκε, «Αυτοί οι χιτώνες είναι κατάλληλοι μόνον για δυο ανθρώπους: ο ένας είναι ο βασιλιάς μου και ο άλλος ο Βούδας». Εκείνη την περίοδο, ο Βούδας υπέφερε από δυσκοιλιότητα. Φώναξε τον αγαπημένο του μαθητή Άναντα και είπε, «Δεν νιώθω πολύ καλά, χρειάζομαι κάποιο γιατρικό». «Πολύ καλά, διδάσκαλε», απάντησε ο Άναντα. Αφού υποκλίθηκε τρεις φορές, πήγε στον Τζίβακα και είπε, «Γιατρέ, ο εξαίσιος Βούδας δεν νιώθει πολύ καλά και επιθυμεί να του χορηγήσετε κάποιο γιατρικό». Ο Τζίβακα απάντησε, «Ας πάρει αυτό το λάδι για 2-3 ημέρες και κατόπιν ας ακολουθήσει αυτή την δίαιτα». Ο Άναντα επέστρεψε και αφού έδωσε το λάδι στον Βούδα για λίγες ημέρες, πήγε στον γιατρό και είπε, «Ο Βούδας ήπιε το λάδι, όπως ακριβώς υποδείξατε, αλλά θέλω να κάνετε κάτι ακόμα. Καθώς έπινε το λάδι, οι ντέβας ανάμιξαν το φαγητό τους στο ρύζι του. Συνεπώς, ενώ είναι πολύ καλύτερα, δεν έχει συνέλθει τελείως. Παρακαλώ κάντε κάτι». Κατόπιν ο Τζίβακα ετοίμασε ένα σκεύασμα σε τρεις δόσεις και το πήγε ο ίδιος στον Βούδα, λέγοντας, «Μεγάλε Βούδα, πάρτε ένα από αυτά τα φαρμακευτικά κρινάκια, και μυρίστε το. Όταν το μυρίσετε, θα έχετε δέκα αφοδεύσεις × το ίδιο ισχύει και για τα δυο επόμενα». Κατόπιν, ο γιατρός προσκύνησε κι έφυγε. Η υγεία του Βούδα αποκαταστάθηκε. Μετά από λίγες ημέρες, ο Τζίβακα πλησίασε τον Βούδα και είπε, «Ω Βούδα, έχω να σας ζητήσω μια χάρη. Οι μοναχοί έχουν συνηθίσει να μην φορούν ακριβά ρούχα. Έχω λάβει δυο πανάκριβους χιτώνες από έναν βασιλιά. Επιθυμώ να τους δεχτείς και να χορηγήσεις την συγκατάθεσή σου ώστε οι απλοί άνθρωποι να μπορούν να προσφέρουν ρούχα στους μοναχούς». Ο Βούδας δέχτηκε τους χιτώνες και κήρυξε το Ντάρμα στον Τζίβακα. Τότε ο Τζίβακα εισήλθε στο πρώτο στάδιο της Φώτισης. Μετέπειτα, είπε στους μοναχούς ότι δεν ήταν πλέον υποχρεωτικό να φορούν μόνον σακόπανα…» Η συζήτηση μεταξύ Βούδα και Τζίβακα παρατίθεται στο περίφημο Jivakasutta. Στην Κινέζικη εκδοχή, ο Τζίβακα γεννιέται μια ουράνια κόρη που ακούει στο όνομα Αραμπάλι, η οποία είχε ανατραφεί από έναν βραχμάνο και πλάγιασε με τον Αμπάγια, έναν από τους γιους του βασιλιά Μπιμπισάρα. Σε αυτή την εκδοχή, το βρέφος γεννιέται με ένα πουγκί γεμάτο με βελόνες βελονισμού. Η μητέρα του το ντύνει στα λευκά και προστάζει μια υπηρέτρια να το πάει στο βασιλιά. Μετέπειτα, ο Τζίβακα απαρνείται την διαδοχή του θρόνου και φεύγει προκειμένου να μελετήσει την ιατρική επιστήμη. Ανακαλύπτει πως η εκπαίδευση που έχει λάβει από τους δασκάλους του είναι ανεπαρκής και εντοπίζει σφάλματα στα κείμενα που αναφέρονται σε φαρμακευτικά φυτά, συνταγές, βελονισμό και διάγνωση μέσω του σφυγμού. Συνεπώς διορθώνει τις ατέλειες και εδραιώνει τις ορθές αρχές της ιατρικής, κερδίζοντας τον σεβασμό όλης της τότε ιατρικής κοινότητας. Ακούει για τον διάσημο δάσκαλο Ατρέγια και ταξιδεύει στην Ταξίλα προκειμένου να διδαχθεί από αυτόν. Μετά από επτά χρόνια, ολοκληρώνει τις σπουδές του και ο δάσκαλός του τον ορίζει διάδοχό του. Στα ταξίδια του, ο Τζίβακα συναντά ένα αγόρι που κουβαλά ξύλα και προς μεγάλη του έκπληξη, συνειδητοποιεί πως είναι σε θέση να δει μέσα στο σώμα του αγοριού, το οποίο πλέον ήταν διάφανο στα μάτια του. Διαισθανόμενος ότι στο συγκεκριμένο δεμάτι ξύλων περιέχεται ένα κομμάτι από το δέντρο του Βασιλιά της Θεραπείας (σύμφωνα με τα κείμενα της Μαχαγιάνα είναι ένας Μποντισάττβα της θεραπευτικής) αγοράζει το δεμάτι και ανακαλύπτει το κλαδάκι του ιερού δέντρου, το οποίο κατόπιν το χρησιμοποιεί για να κάνει διάγνωση των ασθενειών. Στην Σανσκριτική-Θιβετανική εκδοχή, ο Τζίβακα ολοκληρώνει τις καθιερωμένες ιατρικές σπουδές και καταφέρνει ακόμα και να συμβουλεύει τον δάσκαλό του Ατρέγια σχετικά με θεραπευτικά ζητήματα, κερδίζοντας έτσι τον σεβασμό του. Ικανοποιημένος με την βαθιά κατανόηση του μαθητή του, ο Ατρέγια του μεταδίδει την ειδική τεχνική ανοίγματος του κρανίου. Αργότερα, ο Τζίβακα ταξιδεύει στην πόλη Μπαντρανκάτα στην Βιντάρμπα, όπου μελετά ένα αρχαίο βιβλίο που καλείται «Οι Ήχοι Όλων των Όντων» (προφανώς ένα κείμενο που παραθέτει mantras και dharanis). Και σε αυτή την εκδοχή αναφέρεται η συνάντηση με το αγόρι που κουβαλά ξύλα. Ο Τζίβακα ανακαλύπτει στο δεμάτι έναν κρύσταλλο που καλείται «η θεραπεία που ανακουφίζει όλα τα όντα», ο οποίος, όταν τοποθετείται μπροστά από έναν ασθενή, κάνει το σώμα του διάφανο, αποκαλύπτοντας την φύση της εκάστοτε πάθησης. Μπορείτε να αναπαράξετε οποιοδήποτε άρθρο, αρκεί να αναφέρεται: Copyright (C) Ελευθερία Μαντζώρου, και να παρατίθεται το link. Για να ενημερώνεστε για τα νέα και τις προσφορές του FLOW, γραφτείτε στο μηνιαίο newsletter μας συμπληρώνοντας το email σας στην παρακάτω φόρμα.
0 Comments
Ελευθερία Μαντζώρου, καθηγήτρια μάλαξης και βοτανοθεραπείας
Εισαγωγή Η προσφορά μάλαξης είναι ένα φυσικό ένστικτο το οποίο απαντάται σε όλους τους ανθρώπους. Κάποια στιγμή, όλοι έχουμε αισθανθεί την επιθυμία να προσφέρουμε μασάζ στους γονείς, τους φίλους, τα παιδιά ή τους εραστές μας. Ωστόσο, όταν ξεκινάμε να εκπαιδευόμαστε στην επαγγελματική μάλαξη, αυτή η αυθόρμητη επιθυμία για την προσφορά ανακούφισης μέσω του αγγίγματος μπορεί να χαθεί εν μέρει, καθώς διδασκόμαστε ένα πλήθος αντενδείξεων. Σαφώς, η επαγγελματική εξάσκηση του μασάζ προϋποθέτει ορισμένες προφυλάξεις, προκειμένου να γίνεται με ασφάλεια - για εκπαίδευση δείτε εδώ τα μαθήματα της σχολής μας. Όμως, πόσες από τις αντενδείξεις που διδάσκονται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και πόσες αποτελούν μύθους; Μια κλασική αντένδειξη που διδασκόμαστε, είναι η παρουσία καρκίνου στον δέκτη. Το παρόν άρθρο εξετάζει την αντένδειξη που αφορά στην προσφορά μάλαξης σε καρκινοπαθείς. Οι αντενδείξεις και οι μύθοι Κατά την εκπαίδευσή μας, διδασκόμαστε ότι η μάλαξη σε καρκινοπαθείς ενδέχεται να ευνοήσει τη μετάσταση, δηλ. τη δημιουργία δευτερευόντων αποικιών καρκινικών κυττάρων σε άλλες περιοχές του σώματος, πέραν αυτής στην οποία εκδηλώθηκε ο πρωτοπαθής όγκος. Η αλήθεια είναι ότι οι μηχανισμοί εκδήλωσης και ανάπτυξης του καρκίνου είναι μόνον εν μέρει γνωστοί. Μολαταύτα, είναι εφικτό να προβούμε σε ορισμένα συμπεράσματα σχετικά με τη μάλαξη και τη μετάσταση. Υπό το φως των εξελίξεων στον κλάδο της ογκολογίας, καθίσταται εμφανές ότι οι υπάρχοντες φοβίες για την προσφορά μάλαξης σε καρκινοπαθείς είναι αβάσιμες. Αυτές οι φοβίες πηγάζουν από προγενέστερες αντιλήψεις για την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων. Μέχρι και τη δεκαετία του 1970, πιστευόταν ότι η εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων είναι συνέπεια της πίεσης που δημιουργείται καθώς ο όγκος διογκώνεται. Αυτή η θεωρία δεν ερμηνεύει το μηχανισμό μέσω του οποίου τα καρκινικά κύτταρα εξαπλώνονται σε δευτεροπαθείς περιοχές, ούτε και το λόγο για τον οποίο ορισμένοι όγκοι μπορεί να διογκωθούν σε αξιοσημείωτο βαθμό και να ασκήσουν πίεση στους περιβάλλοντες ιστούς, χωρίς όμως να κάνουν μεταστάσεις ή να διηθήσουν παρακείμενους ιστούς. Πλέον είναι τεκμηριωμένο ότι η πίεση από μόνη της δεν επαρκεί για να πυροδοτήσει διηθητική ανάπτυξη. Επίσης, είναι γνωστό ότι ένα φυσιολογικό κύτταρο εξελίσσεται σε καρκινικό κυρίως εξαιτίας γενετικών μεταλλάξεων. Αυτές οι μεταλλάξεις είναι ο βασικός λόγος για την ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη και τη μετάσταση. Συνεπώς, η φοβία των θεραπευτών προέρχεται από τις αβάσιμες οδηγίες που δίδονται στις σύγχρονες σχολές, και όχι από οδηγίες που έχουν διατυπωθεί από ογκολόγους. Η μάλαξη δεν έχει ουδεμία σχέση με τη μετάλλαξη των κυττάρων. Η μετάλλαξη προκαλείται από περιβαλλοντικούς παράγοντες (έκθεση σε καπνό, εντομοκτόνα, μικροοργανισμούς κ.α.), από διαιτητικές συνήθειες, καθώς και από συναισθηματικά αίτια (σοβαρό χρόνιο συναισθηματικό στρες, ανεπίλυτες ψυχικές εντάσεις). Ο καρκίνος δεν εμφανίζεται εν μια νυκτί. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι νεοπλασίες έχουν ξεκινήσει αρκετές δεκαετίες προτού ο ιατρός εντοπίσει έναν ψηλαφίσιμο όγκο ή συμπτώματα σχετιζόμενα με τον καρκίνο, όπως η σοβαρή κόπωση ή το αίμα στα κόπρανα. Από την άλλη, είναι γεγονός ότι όλοι έχουμε κάποια καρκινικά κύτταρα στον οργανισμό μας, ανά πάσα στιγμή (τα οποία φυσικά, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, εξουδετερώνονται από το ανοσοποιητικό μας σύστημα). Επομένως, είναι βέβαιο ότι όλοι όσοι εξασκούν τη μάλαξη, έχουν προσφέρει τις υπηρεσίες τους σε ένα άτομο που είχε καρκινικά κύτταρα! Αν λοιπόν η οδηγία περί αποφυγής μάλαξης των καρκινοπαθών ήταν ορθή, όλοι όσοι έχουν λάβει μασάζ, θα έπρεπε να έχουν εμφανίσει μεταστάσεις. Να επισημάνουμε ότι η εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων δεν προϋποθέτει κίνηση του σώματος, ενεργητική ή παθητική. Είναι γνωστό ότι καρκινικές διεργασίες δύναται να λάβουν χώρα και κατά τον ύπνο. Οι κλινικές εφαρμογές Έχει διαπιστωθεί κλινικά ότι οι ήπιες τεχνικές μάλαξης είναι ιδιαίτερα ευεργετικές για τους καρκινοπαθείς, τόσο σε σωματικό, όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο. Κανένας δεν ισχυρίζεται ότι η μάλαξη μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο. Άλλωστε, μια τέτοια δήλωση θα ήταν γελοία. Ωστόσο, τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι η ήπια μάλαξη είναι ωφέλιμη για τα συμπτώματα που συσχετίζονται με τον καρκίνο ή τις παρενέργειες των συμβατικών αντικαρκινικών αγωγών, όπως η ναυτία, η κόπωση, η αϋπνία και ο πόνος (σε συνδυασμό με τα αναλγητικά φάρμακα). Οι ασθενείς αναφέρουν αυξημένη ευεξία, μείωση του άγχους και του αισθήματος απομόνωσης, αυξημένη χαλάρωση και μείωση της μυϊκής έντασης. Π.χ. στην έρευνα που διεξάχθηκε από την καθηγήτρια νοσηλευτικής JoAnn Dalton, οι 16 μετέχοντες καρκινοπαθείς που υπέφεραν από σχετιζόμενους με τη νόσο πόνους χωρίστηκαν σε δυο ομάδες. Η ομάδα Α διδάχθηκε μόνο μια τεχνική χαλάρωσης (προοδευτική μυϊκή χαλάρωση), ενώ η ομάδα Β διδάχτηκε την ίδια τεχνική χαλάρωσης, αλλά παράλληλα λάμβανε μάλαξη και άκουγε χαλαρωτική μουσική. Και στις δυο ομάδες δόθηκε η οδηγία να καταφεύγουν στις προαναφερθείσες μεθόδους όποτε αισθάνονταν πόνο στο νοσοκομείο ή στο σπίτι. Οι μετέχοντες λάμβαναν τα συνήθη αναλγητικά φάρμακα. Μια τρίτη ομάδα, η ομάδα Γ, έλαβε μόνον τη συνήθη συμβατική αγωγή. Η ομάδα Γ (ομάδα ελέγχου) ανέφερε το υψηλότερο επίπεδο πόνου, ενώ η Β μετρίου βαθμού έως σημαντική ανακούφιση (η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cancer Nursing). Παρόμοια μελέτη της καθηγήτριας νοσηλευτικής Diane Scott, δείχνει σημαντική αντιεμετική επίδραση της μάλαξης σε ασθενείς που υποβάλλονταν σε χημειοθεραπεία. Το χαλαρωτικό πρωτόκολλο εφαρμοζόταν πριν και μετά τη χημειοθεραπεία, και αποτελείτο από αργές θωπείες (effleurage) στην ωμική ζώνη, τον αυχένα και την πλάτη (η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Psychosocial Oncology). Έχουν διεξαχθεί πολλές επιπλέον παρεμφερείς έρευνες, και ευελπιστούμε ότι θα διεξαχθούν ακόμα περισσότερες. Ωστόσο, είναι όλα τα είδη μάλαξης και όλες οι τεχνικές κατάλληλες για τους καρκινοπαθείς; Σε αυτό το σημείο, οφείλουμε να κάνουμε μερικές διευκρινίσεις. Η μάλαξη στην περιοχή του όγκου δε συνιστάται. Επίσης, η βαθιά, τραυματική μάλαξη σε οποιαδήποτε περιοχή του σώματος δε συνιστάται για τους καρκινοπαθείς. Οι καρκινοπαθείς εμφανίζουν μώλωπες πολύ εύκολα εξαιτίας της χημειοθεραπείας, της ακτινοθεραπείας και των φαρμάκων που λαμβάνουν. Συν τοις άλλοις, ο τραυματισμός των ιστών ενεργοποιεί την ανοσοαπάντηση, διεργασία η οποία δύναται να παράξει ένζυμα που επιφέρουν διαδικασίες διάσπασης τους παρακείμενους ιστούς. Συνεπώς, οι τεχνικές που ενδείκνυνται σε αυτή την περίπτωση είναι οι ήπιες θωπείες της Σουηδικής μάλαξης. Οι δυναμικές ανατρίψεις (petrissage) και τα μαλακτικά πλήγματα (tapotement) πρέπει να αποφεύγονται κατά τη φάση της αντικαρκινικής αγωγής. Οι τεχνικές λεμφικής παροχέτευσης πρέπει να εκτελούνται μόνον κατόπιν συναίνεσης του ιατρού / ογκολόγου. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με τη μάλαξη στο κεφάλι, τα πέλματα και τον αυχένα (π.χ. σε άτομα με καρκίνο του μαστού). Απεναντίας, αυτές οι τεχνικές έχουν εφαρμοστεί επανειλημμένα σε νοσοκομεία του εξωτερικού, με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα για την ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών. Εφόσον η μάλαξη εκτελείται σε νοσοκομείο, ο μασέρ ενδέχεται να πρέπει να φορέσει προστατευτικά γάντια και μάσκα κατά την προσφορά της μάλαξης, στην περίπτωση που ο καρκινοπαθής βρίσκεται σε ανοσοκαταστολή (λογικά θα υπάρχει σχετική προειδοποίηση στην πόρτα του δωματίου). Αναμφίβολα, κατά τη φάση της συμβατικής θεραπείας, ο μασέρ θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός. Απαιτείται επιπρόσθετη προσοχή σε άτομα που εμφανίζουν εν τω βάθει θρόμβωση, θρομβοκυτοπενία και λευκοπενία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο θεραπευτής καλό θα ήταν να συμβουλεύεται τον ογκολόγο του ασθενή. Δυο-τρεις μήνες μετά τη θεραπεία, και αφού ο ασθενής θα βρίσκεται στο σπίτι, είναι εφικτό να εφαρμοστούν ελαφρώς πιο δυναμικές τεχνικές, όπως η μυοπεριτοναϊκή θεραπεία, και η λεμφική μάλαξη. Μαλάξεις που περιλαμβάνουν ιδιαίτερα δυναμική δουλειά στο σώμα και διατάσεις, είναι εφικτό να εκτελούνται μόνον μετά από αρκετούς μήνες. Σε αυτή τη φάση, ο θεραπευτής οφείλει να ρωτήσει τον δέκτη εάν αντιμετωπίζει οτιδήποτε από τα εξής, ως συνέπεια της αντικαρκινικής αγωγής: νευροπάθεια άκρων, οστεοπόρωση, εύθρυπτες φλέβες, λεμφοίδημα, μειωμένη κινητικότητα, συμφύσεις, επώδυνα σημεία. Κατόπιν, οφείλει να κινηθεί με τις ανάλογες προφυλάξεις. Τα άτομα που δίνουν χρόνια μάχη με τον καρκίνο ή έχουν θεραπευτεί από καρκίνο, πρέπει να ενθαρρύνονται να λαμβάνουν μασάζ. Η μάλαξη κάνει τον δέκτη να αισθάνεται βαθιά επαφή με το σώμα του, ενώ του δίνει την αίσθηση ότι το σώμα του είναι δικό του – αίσθηση η οποία μπορεί εύκολα να χαθεί κατά τη μάχη με τον καρκίνο, αφού ο ασθενής μπορεί εύκολα να θεωρήσει ότι το σώμα του τον πρόδωσε. Αν υπήρχε κάποιο φάρμακο το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στον οργανισμό αυτά που προσφέρει η μάλαξη, είναι βέβαιο ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες θα έδιναν σφοδρή μάχη για την κατοχύρωση της πατέντας. Συμπέρασμα Η αντένδειξη που αφορά στη μάλαξη στους καρκινοπαθείς είναι ουσιαστικά αβάσιμη. Ο θεραπευτής οφείλει να ξεπεράσει τις φοβίες του, ασφαλώς ενεργώντας πάντα με τη δέουσα προφύλαξη. Παρότι οι δυναμικές τεχνικές δε συνιστώνται κατά τη φάση της νοσηλείας σε νοσοκομείο ή κατά την εφαρμογή των επιθετικών συμβατικών αγωγών, οι θωπείες της Σουηδικής μάλαξης (effleurage) είναι πάντα ευεργετικές. Στη χρόνια φάση της μάχης ενάντια στον καρκινο, δύναται να εφαρμοστούν και πιο δυναμικές τεχνικές, όχι όμως επάνω στην προσβεβλημένη περιοχή. Η μάλαξη μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να συμφιλιωθεί με το σώμα του, ενώ βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής του. Η αναπαραγωγή του άρθρου απαγορεύεται. Τυχόν αντιγραφές εντοπίζονται τάχιστα και πανεύκολα, και ενδέχεται να ακολουθήσει μήνυση για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας χωρίς προειδοποίηση. Όροι χρήσης. Για να ενημερώνεστε για τα νέα και τις προσφορές του FLOW, γραφτείτε στο μηνιαίο newsletter μας συμπληρώνοντας το email σας στην παρακάτω φόρμα.
Βιβλιογραφία
· Massage Therapy for People with Cancer, Gayle McDonald, Findhorn Press · Ο Καρκίνος Δεν Είναι Ασθένεια, Andreas Moritz, Εκδόσεις Διόπτρα · Journal of Psychosocial Oncology · Cancer Nursing
Aκούγοντας pilates στη μπάρα το μυαλό μας τρέχει πίσω στα παιδικά μας χρόνια, την αίθουσα χορού πλαισιωμένη από μπάρες και καθρέφτες, ροζ καλσονάκια και πουέντ, κότσος στα μαλλιά, χάρη, συντονισμός στην κίνηση και ομορφιά...
Καθόλου άστοχος συνειρμός! Ωστόσο, το pilates barre έρχεται να συνδυάσει την ακρίβεια της μεθόδου εκγύμνασης του pilates με τη δημιουργική απελευθέρωση της κίνησης στη μπάρα. Η μπάρα χρησιμοποιείται συμπληρωματικά για να μας βοηθήσει να βρούμε τον κεντρικό μας άξονα, ώστε ενδυναμώνοντας μυικά γύρω από αυτόν να βρούμε την ζητούμενη σταθερότητα και ισορροπία στο σώμα μας. Στη μπάρα έχουμε τη δυνατότητα να τεντώσουμε τη σπονδυλική μας στήλη , τις πλευρές του θώρακα, να ανοίξουμε το στήθος, διευρύνοντας τον χώρο της αναπνοής, να διατείνουμε τους μυς όλου του σώματος, επιτρέποντας την καλύτερη οξυγόνωση, αφήνοντας ένα αίσθημα αναζωογόνησης και ευφορίας στο σώμα. Σε όρθια στάση, με τα χέρια στη μπάρα, στο πλάι κινούμενοι έξω από αυτήν και επιστρέφοντας, καθιστοί και ξαπλωμένοι στο πάτωμα με τα χέρια ή τα πόδια να βρίσκουν υποστήριξη σ’ αυτην , ρολάροντας τη σπονδυλική στήλη, κάμπτοντας και εκτείνοντας, περιστρέφοντας και αλλάζοντας πλευρά, μαθαίνουμε να κινούμαστε σ ‘αυτο το χώρο, δυναμώνουμε το σώμα ομοιόμορφα, απολαμβάνουμε την εμπειρία της ασφαλούς κίνησης. Επιπλέον, έχοντας την μπάρα σαν βοηθητικό όργανο μπορούμε να εκτελέσουμε σωστά και με περισσότερη ευκολία ασκήσεις αυξημένης δυσκολίας του pilates όπως το teaser. To μάθημα οργανώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να δυναμώνουμε μυικά το σώμα έχοντας ως αφετηρία πάντα το σημείο αναφοράς του συστήματος, την κοιλιά – ‘power house’ και οργανώνοντας γύρω από αυτό την περιφέρεια του σώματος, τα άκρα. Η ακρίβεια στην εκτέλεση των ασκήσεων, ο ρυθμός στην αναπνοή, η αρμονική συνεργασία όλων των μυών, αποτελούν βασικά συστατικά στοιχεία του μαθήματος. Η δημιουργική έκφραση, η χάρη στην κίνηση, η ροή με τη μορφή χορογραφημένων τμημάτων του υπάρχοντος κινητικού λεξιλογίου, απορρέουν από την ώριμη εξέλιξη του pilates barre. Aποτέλεσμα της συστηματικής άσκησης είναι η θεραπεία του σώματος , η μυοσκελετική ενδυνάμωση, η ανάπτυξη κιναισθητικής αντίληψης, η αποφόρτιση των αρθρωσεων και γενικότερα των κακοποιημένων περιοχών του σώματος, η αίσθηση ευεξίας και η χαρά για την εκφραστική κίνηση. Copyright: (c) Αλεξία Σιούτη, 2014 |
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Translate this blog
ΑρχεΙο άρθρων
January 2024
English Blog |